دگی اجمالی امام باقر (ع)

پنجمین امام شیعه، محمد بن علی بن الحسین – علیه السلام – است که به باقر شهرت یافته است. مادر آن حضرت، فاطمه دختر امام حسن بن علی – علیه السلام – است که امام صادق – علیه السلام – از وی با تعبیر «کانت صدیقه لم تدرک مثلها فی آل الحسن» یاد کرده اند.[1] بدین ترتیب، امام باقر – علیه السلام – نخستین کسی است که پدرش از نسل امام حسین – علیه السلام – و مادرش از نسل امام حسن است.[2]
روز تولد آن حضرت را در برخی نقلها اول رجب و در برخی دیگر سوم صفر دانسته اند.[3] سال تولد امام در منابع متعددی 57 هجری[4] و در برخی از منابع سال 56 یا 58، سال تولد آن حضرت دانسته شده است.[5] یعقوبی از آن حضرت روایت می کند که فرمود:
قتل جدّی الحسین و لِیَ أربع سنین و إنّی لأَذْکُر مقتله و ما نالَنا فی ذلک الوقت.[6]
هنگامی که جدم حسین – علیه السلام – به شهادت رسید، من چهار ساله بودم و جریان شهادت آن حضرت و آنچه در آن روز بر ما گذشت همه را به یاد دارم.
در خبر دیگری که صدوق – ره – آورد، آمده است که زراره خدمت حضرت باقر عرض کرد که شما امام حسین – علیه السلام – را درک کردید؟ امام فرمود: أذکر و أنا معه فی المسجد الحرام و قد دخل فیه….[7]
روز رحلت امام را هفتم ذی حجه و برخی ربیع الاول یا ربیع الثانی دانسته اند.[8] یعقوبی آن را سال 117 هجری، در سن پنجاه و هشت سالگی یاد کرده است؛[9] در حالی که در بیشتر منابع سال 114 روایت شده است.[10] نقلهای دیگر سال 115، 116 و 118 را نیز یاد کرده اند. [11] در هر صورت، رحلت آن حضرت در دوران خلافت هشام بوده است. در نقل دیگر آمده که امام باقر – علیه السلام – در زمان ابراهیم بن ولید بن عبدالملک مسموم شده، به شهادت رسید و در بقیع، در کنار قبر پدر بزرگوارش دفن شد. [12] ابراهیم درست پیش از آخرین خلیفه اموی، برای مدت کوتاهی خلافت کرد.
امام پنجم شیعیان، افزون بر لقب «شاکر» و «هادی» به طور عمده به لقب «باقر» شهرت یافته است. معنای باقر شکافنده است که جابر بن یزید جعفی در توضیح آن گوید: لأَنّه بقر العلم بقراً ای شقّه و أظهره اظهارا؛[13] زیرا آن حضرت علم را شکافت و رموز و دقائق آن را روشن ساخت. ‏
یعقوبی می نویسد: کان سْمُّیُ الباقر لأنًّه‏‎‏ُ بُقَر العلم.[14] بدان سبب باقر نامیده شد که علم را شکافت. راغب اصفهانی هم مانند همین سخن را گفته است.[15]
ابن منظور در مورد کلمه باقر چنین گفته: التبقر التوسًّع فی العلم و المال و کان یقال محمد بن علی بن الحسین بن علی الباقر رضوان الله علیهم لأنَّه بقر العلم و عرف اصله و استنبط فرعه.[16] «تبقر» داشتن علم و مال زیاد را گویند و به محمد بن علی بن حسین بن علی – علیه السلام – بدان جهت باقر گفته می شود که آن حضرت علم را شکافت و اصول آن را مشخص و طرز استنباط فروع علم از اصول آن را بیان فرمود.
جابر بن عبدالله انصاری روایتی در فضیلت امام باقر – علیه السلام – نقل کرده که به نوشته ابن شهر آشوب، فقهای مدینه و عراق، همگی آن را روایت کرده اند.[17]
در این روایت جابر گوید: رسول خدا مرامورد خطاب قرار داد و فرمود: اَنّک تبقی حتی تری رجلا من و‏ُلْدی أشبه الناس بی اسمه علی اسمی، اذا رأیته لم یُخْل علیک فَاقْرُئْه منّی السّلام.
تو بعد از من چندان زنده می مانی که مردی از فرزندان مرا – که شبیه ترین مردم به من و نامش مطابق نام من باشد – زیارت کنی، وقتی که او را دیدی، سلام مرا به او برسان و این سفارش مرا حتما عمل کرده و سهل مگیر.
در تاریخ یعقوبی، دنباله این حدیث چنین آمده است: فلما کبر سنّ جابر و خاف الموت جعل یقول: یا باقر یا باقر! أین أنت. حتی رآه، فوقع علیه یقبل یدیه و رجلیه و یقول: بابی و اُمی شبیه ابیه رسول الله – صلی الله علیه و آله – اَنُّ اباک یقرأک السلام.[18]
وقتی جابر به سنین پیری رسید و مرگ خود را نزدیک دید، پیوسته می گفت، ای باقر ای باقر، کجایی. تا این که روزی آن حضرت را دید و خود را به وی رسانید، در در حالی که دست و پای حضرتش را می بوسید و می گفت: پدر و مادرم فدای تو که شبیه پدرت رسول خدا هستی، رسول خدا بر تو سلام فرستاد.
این روایت از امام صادق – علیه السلام – نیز نقل شده و آن حضرت در این روایت کلمه «باقر» را به عنوان یک فضیلت اختصاصی برای پدر بزرگوارش خوانده است.[19]
نقل این روایت از رسول خدا – صلی الله علیه و آله – باعث شهرت امام باقر – علیه السلام – بدین لقب گردیده و پس از آن نیز که مجلس آن حضرت محل تجمع و استفاده شمار فراوانی از راویان و محدثان اهل سنت شد، این لقب وجه عملی خود را نیز نشان داد.
وقتی زید بن علی نزد هشام بود، هشام با توصیف امام باقر با کلمه «بقره» می خواست آن حضرت را تحقیر نماید، زید در جواب او گفت:
سمّاه رسول الله – صلی الله علیه و آله – باقر العلم و أنت تُسَمّیه البقره، لقد اختلفتما اذا.[20]
پیامبر او را باقر العلم نامید و تو بقره می نامی! پس میان رسول خدا و تو به طور حتم اختلاف وجود دارد.
این روایت در منابع مختلف به گونه ای زیاد است که کمترین تردیدی در صحّت و درستی آن وجود ندارد.
محمد بن کعب قرظی هم در شعری نسبت به امام گفت:
یا باقر العلم لاهل التقی و خیر من کبّی علی الاجبل[21]
موقعیت علمی امام باقر ـ علیه السلام

بی تردید از نظر بسیاری از علمای اهل سنت، امام باقر – علیه السلام – در زمان حیات خویش شهرت فراوانی داشته و همواره محضر او از دوستدارانش، از تمامی بلاد و سرزمینهای اسلامی، پر بوده است. موقعیت علمی ایشان، به مثابه شخصیتی عالم و فقیه، به ویژه به عنوان نماینده علوم اهل بیت بسیاری را وا می داشت تااز محضر او بهره گیرند و حل اشکالات علمی و فقهی خود را از او بطلبند. در این میان اهل عراق که شیعیان بسیاری در میان آنها وجود داشت، مفتون شخصیت آن حضرت شده بودند.[22]
در میان مراجعه کنندگان، آن چنان خضوعی نسبت به شخصیت علمی امام به چشم می خورد که عبدالله بن عطای مکی می گفت: ما رأیتُ العلماء عند أحد قطّ أصغر منهم عند أبی جعفر و لقد رأیت الحکم بن عُیَیْنَه مع جلالته فی القوم بین یدیه کأنَّه صبیّ بین یَدَی مُعَلِّمه.[23]
علما را در محضر هیچ کس کوچکتر از آنها در محضر ابوجعفر – علیه السلام – ندیدم. حکم بن عیینه با تمام عظمت علمی اش در میان مردم، در برابر آن حضرت مانند دانش آموزی در مقابل معلم خود به نظر می رسید.
شهرت علمی امام، در حدّ تعبیر ابن عنبه «کان واسع العلم و وافر الحلم» مشهورتر از آن است که کسی بخواهد آن را بیان کند.[24] این شهرت در زمان خود ایشان، نه تنها در حجاز که: کان سیّد فقهاء الحجاز[25] بلکه حتی در عراق و خراسان نیز به طور گسترده فراگیر شده بود. چنانکه راوی می گوید: دیدم که مردم خراسان دورش حلقه زده و اشکالات علمی خود را از او می پرسیدند.[26]
ذهبی درباره امام باقر – علیه السلام – می نویسد: کان أَحَدُ مَنْ جَمَعَ بین العلم و العمل و السؤدد و الشَّرَف و الثِّقه و الرِّزانه و کان أهلاً للخلافه.[27] از کسانی است که بین علم و عمل و آقائی و شرف و وثاقت و متانت جمع کرده و اهلیت برای خلافت داشت.
استاد ابوزهره درباره مرجعیت عام امام می نویسد: کان محمد الباقر – علیه السلام – وریثه الامام السجاد فی امامه أهله و نیل الهدایه و لذا کان مقصد العلماء من کل البلاد الاسلامیه و ما زار أحد المدینه إلّا عرج علی بیت محمد الباقر یأخذ عنه. امام باقر – علیه السلام – وارث امام سجاد – علیه السلام – در امامت و هدایت مردم بود، از این رو علمای تمام بلاد اسلام از هر سو به محضر او می شتافتند و کسی از مدینه دیدن نمی کرد جز این که به خدمت او شرفیاب شده و از علوم بی پایانش بهره ها می گرفت.
و همو می نویسد: کان یقصده من ائمه الفقه و الحدیث کثیرون.[28] از بزرگان فقه و حدیث، خیلی ها به قصد بهره گیری علمی پیش حضرتش می آمدند.
و از عیون الاخبار نقل شده است که: قد أخذ عنه اهل الفقه ظاهر الحلال و الحرام.[29]
فقیهان، احکام حلال و حرام را از او می گرفتند.
او همانند پدرش امام سجاد – علیه السلام -، که شهرت عظیم علمی در میان مردم داشت، مورد احترام خاص و عام بود. محمد بن منکدر که خود یکی از محدثان معروف اهل سنت بود، در عظمت امام پنجم شیعیان چنین می گوید: من جانشین علی بن الحسین از میان فرزندان او را – که نزدیکترین آنان به او از نظر علم و فضیلت هم می بایست باشد – ندیده بودم تا روزی که به محضر فرزندش محمد باقر – علیه السلام – رسیدم.[30]
بسیاری از دانشمندان بزرگ اسلامی درباره مقام علمی و موقعیت فقهی حضرتش جملات زیبایی بر زبان رانده اند که استاد اسد حیدر آنها را در کتاب خود گرد آورده است.[31]
فراوانی و گستردگی روایات امام در زمینه های فقه، اعتقادات و علوم دیگر اسلامی، سبب شد تا محدثان اهل سنت نیز از آن حضرت نقل حدیث نمایند. یکی از معروفترین آنها «ابو حنیفه» است. او با توجه به این که بیشتر احادیث وارده از طریق اهل سنت را نمی پذیرفت، روایات زیادی از طریق اهل بیت و به ویژه امام باقر – علیه السلام – نقل کرده است.[32] ذهبی درباره کسانی که از امام روایت کرده اند از عمرو بن دینار، اعمش، اوزاعی، ابن جریح و قره بن خالد یاد کرده است.[33]
ابو اسحاق وقتی به او مراجعه کرد و مقام بسیار بلند و اعجاب انگیز علمی او را دید، در توصیف آن حضرت چنین گفت: لم أَرُ مِثْلَه ُقَطُّ؛[34] کسی را مانند او ندیده ام.
ابو زرعه دمشقی نیز درباره آن حضرت می گوید: إنّ أبا جعفر أکبر العلماء.[35] ابو جعفر از بزرگترین عالمان است.
به جرأت می توان گفت که در میان امامان شیعه پس از امیر مؤمنان – علیه السلام – سند بخش عمده ای بیشترین قسمت روایات به امام باقر – علیه السلام – و صادق – علیه السلام – منتهی می گردد و این به دلیل موقعیت خاص سیاسی جامعه آن روز بود که این دو امام بیش از امامان دیگر فرصت نشر علوم آل محمد – صلی الله علیه و آله – را پیدا کردند. از این روست که در جوامع حدیثی شیعه، بخش بزرگی از روایات اهل بیت از این دو امام بزرگوار نقل شده است. همین مسأله سبب شد تا درباره امام باقر – علیه السلام – گفته شود: لم یظهر من و‏‎ُلْد الحسن و الحسین من العلوم، ما ظهر منه فی التفسیر و الکلام و الأحکام و الحلال و الحرام.[36] از فرزندان حسن – علیه السلام – و حسین – علیه السلام – آن چه در زمینه تفسیر، کلام، فتوا، و احکام حلال و حرام از آن حضرت صادر شده، از کس دیگری صادر نشده است.
نشر این احادیث سبب شهرت عظیم علمی آن امام همام، در آن روز گار به عنوان عالم، امام، فقیه و محدث بوده است. ابوزهره از میان انبوه کسانی که به آن حضرت مراجعه و از محضر او کسب علم کرده اند، به سفیان ثوری، سفیان بن عیینه (محدث مکه) و ابوحنیفه اشاره کرده است.[37]
ابرش کلبی از هشام بن عبدالملک پرسید: من هذا الذی احتوشته اهل العراق یسألونه؟ قال: هدا نبیّ الکوفه، و هو یزعم اِنَّه ابن رسول الله و باقر العلم و مفسّر القرآن.[38]
این کیست که مردم عراق او را در میان گرفته و مشکلات علمی خود را از او می پرسند؟ هشام گفت: این پیامبر کوفه است، خود را پسر رسول خدا و شکافنده علم و مفسّر قرآن می داند.
در نقل دیگری آمده است که هشام او را با تعبیر «المفتون به اهل العراق»[39] معرفی کرده؛ یعنی کسی که اهل عراق شیفته او هستند.
با این همه تمجید و تعظیم علما از آن حضرت، این سخن که «لیس یروی عن الباقر من یُحًتَج‏ُّ به»؛[40] از روی کمال بی خردی است.
انگیزه این اظهار نظرهای ناروا در مورد امام باقر – علیه السلام -، تنگ نظری بسیاری از محدثین غیر شیعی است که هر گاه کسی کمترین توجهی به اهل بیت و علوم آنها داشته باشد، شیعه باشد یا نباشد، از نظر آنها حجیت و صلاحیت علمی خود را از دست می دهد! روشن نیست محدثان اهل سنت که در کتب روایی خود، آن همه روایت از امام باقر – علیه السلام – نقل کرده اند، چگونه از نظر گاه تنگ ابن سعد جزو کسانی هستند که به آنان احتجاج نمی شود. همان طور که اشاره شد، سفیان ثوری، اوزاعی، ابوحنیفه و برخی دیگر که ابن حجر در تهذیب التهذیب نامشان را آورده، در آن شمارند.

[1] . دعوات راوندی، ص 68، حدیث 165؛ بحار الانوار، ج 46، ص 215.
[2] . عمده الطالب، ص 195. گفتنی است که فرزندان حسن مثنی نیز که مادرشان فاطمه دختر امام حسین _ علیه السلام _ بود، همین ویژگی را داشتند.
[3] . قول اول در مسار الشیعه، ص 33 و قول دوم در کشف الغمه، ج 2، ص 136 آمده است.
[4] . کلینی، شیخ مفید و شیخ طوسی در الکافی ج 1، ص 469، مسار الشیعه، ص 33 و التهذیب، ج 6، ص 77 این سال را یاد کرده اند.
[5] . اثبات الوصیه، ص 173.
[6] . تاریخ الیعقوبی، ج 2، ص 320.
[7] . من لایحضره الفقیه، ج 2، ص 243، حدیث 2308.
[8] . کشف الغمه، ج 2، ص 136.
[9] . تاریخ یعقوبی، ج 2، ص 320 «توفی ابو جعفر… سنه 117 و سنّه ثمان و خمسون سنه.»
[10] . الکافی، ج 1، ص 469؛ فرق الشیعه، ص 75؛ الارشاد، ص 294؛ التهذیب، ج 6، ص 77؛ المعرفه و التاریخ، ج 3، ص 346؛ تاریخ ابی زرعه الدمشقی ج 1، صص 295 _ 294.
[11] . تواریخ النبی و الآل، ص 67.
[12] . الفصول المهمه، ص 221.
[13] . علل الشرایع، ج 1، ص 233.
[14] . یعقوبی، ج 2، ص 320.
[15] . المفردات، ص 54.
[16] . لسان العرب، ذیل کلمه باقر.
[17] . نک: بحار الانوار، ج 46، ص 294.
[18] . تاریخ الیعقوبی، ج 2، ص 320؛ نک: المنتخب من ذیل المذیل، ص 642؛ مختصر تاریخ دمشق، ج 23، ص 78.
[19] . الاختصاص، ص 62.
[20] . عیون الاخبار، ج 1، ص 212.
[21] . مختصر تاریخ دمشق، ج 23، ص 78؛ سیر اعلام النبلاء، ج 4، ص 404.
[22] . الارشاد، ص 282؛ بحار الانوار، ج 46، ص 332؛ کشف الغمه، ج 2، ص 126؛ الفصول المهمه، ص 214.
[23] . مختصر تاریخ دمشق، ج 23، ص 79؛ الارشاد، ص 280؛ حلیه الاولیاء، ج 3، ص 180، کشف الغمه، ج 2، صص 118 _ 117.
[24] . عمده الطالب، ص 195.
[25] . شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج 15، ص 77.
[26] . الکافی، ج 6، ص 266؛ بحار الانوار، ج 46، ص 357.
[27] . سیر اعلام النبلاء، ج 4، ص 402.
[28] . الامام الصادق، ص 22، دار الفکر العربی بیروت.
[29] . حیاه الامام الباقر _ علیه السلام _ ، ج 1، ص 139.
[30] . الاتحاف، ص 145.
[31] . الامام الصادق و المذاهب الاربعه، ج 2، صص 439 _ 435.
[32] . تذکره الحفاظ، ج 1، ص 127؛ نک: جامع مسانید الامام الاعظم ابوحنیفه.
[33] . تذکره الحفاظ، ج 1، ص 124.
[34] . الامام الصادق و المذاهب الاربعه، ج 2، ص 445؛ اعیان الشیعه، ج 4، قسم 2، ص 20.
[35] . المناقب، ابن شهر آشوب، ج 3، ص 27.
[36] . مناقب آل ابی طالب، ج 3، ص 327؛ بحار الانوار، ج 46، ص 294.
[37] . الامام الصادق _ علیه السلام _ ، ص 22.
[38] . بحار الانوار، ج 46، ص 355 از مناقب؛ الکافی، ج 8، ص 120 ( من هذا الذی تداکّ علیه الناس) یعنی این کیست که مردم بر او ازدحام کرده اند؟
[39] . نور الابصار، ص 143؛ سیر اعلام النبلاء، ج 4، ص 405؛ مختصر تاریخ دمشق، ج 23، ص 79.
[40] . طبقات الکبری، ج 5، ص 324. راویان وی افراد قابل قبولی نیستند.

رسول جعفريان ـ تلخيص از كتاب حيات فكري و سياسي امامان شیعه (ص).ص 285

خورشید آل یاسین

4 ژانویه 2011

يك نظر

خلاصه ای از زندگانی امام جعفر صادق علیه اسلام

جهت مشاهده ی تصویر در ابعاد واقعی 1018x764 پیکسل اینجا کلیک کنید.

شهادت امام صادق علیه السلام برای ما که اسم شیعه رومون هست بهانه خوبیه که بیشتر ایشون رو بشناسیم.
آره اگه واقعا شیعه بودیم تا الان حتما زندگی رئیس مذهب شیعه رو حفظ حفظ بودیم.. و درس می گرفتیم.
حداقل مثل تمام شیعیانی که اون زمان با هزار بدبختی خودشون رو به حضرت صادق علیه السلام می رسوندن تا به جواب سوالاتشون برسن و از روش زندگی و سیره ایشون اطلاع پیدا کنن و اینجوری خودشون رو به اون حضرت نزدیک تر کنند.
ما چیکار کردیم برای نزدیک شدن به روش و سیره ایشون؟
همینکه در هیئات عزاداری رفتیم و اشک ریختیم و سینه زدیم بسه؟
یا باید شیعه امام صادق بودن توی زندگی مون دیده بشه و هر کی ببینه بفهمه که ما شیعه امام صادق علیه السلام هستیم.

یه داستان کوچیک:
هشام از یاران امام صادق علیه السلام بود که یه بار داشت با شخصی مناظره می کرد و توی مناظره ظاهرا کمی برآشفته شد. اون شخصی که با هشام مناظره می کرد گفت: هشام مولای تو {امام صادق علیه السلام} با ما اینگونه که تو سخن می گویی سخن نمی گوید ایشان حرف ما را کاملا گوش می دهد و با متانت و آرامی با ما استدلال می کند...
که بعد از این هشام خدمت امام صادق علیه السلام می رسن و داستان رو نقل می کنند و امام هم راه و روش مناظره و مسائل علمی مورد نیاز ایشون رو بهشون یاد می دن..

این نشون میده که ما که منتسب به ائمه هستیم و شیعه باید خیلی حواسمون جمع باشه که درست رفتار کنیم! و سیره زندگانی مون شبیه ائمه باشه.

مهمترین نکته ای که الان به نظرم می رسه اینه که بدونیم چرا گفته میشه "شیعه جعفری"! برای اینکه به جواب برسیم خلاصه جامعی از زندگی امام صادق علیه السلام رو براتون آماده کردم که می دونم اونقدر براتون اهمیت داره که حداقل این خلاصه رو از امامون بدونیم:

خلاصه ای از زندگانی امام صادق علیه السلام:
ششمين پـيشواى شيعيان در هفدهم ربيع الاوّل ، سال 83 ه‍. ق در مدينه متولد شد. نام مباركش (جعفر) كنيه اش (ابوعبدالله ) و مشهورترين لقبش (صادق ) است . وى از سوى پيامبر(ص ) صادق ناميده شد تااز جعفر فرزند امام هادى (ع ) معروف به (جعفر كذّاب ) باز شناخته شود.
پـدر آن گـرامى ، امام باقر(ع ) و مادرش ، بانوى پرهيزكار وشايسته اى به نام (ام فروه ) دختر قاسم بن محمد بن ابوبكر است .
امام صادق (ع ) قامتى متوسط و چـهره اى جذاب و زيبا داشت و داراى موى مشكى مجعّد بود. آن حضرت ، حدود 31 سال از زندگـى خود را دركنار پـدر وجدش سـپـرى كرد كه متاءسفانه فعّاليتهاى او در اين دوره در صفحات تاريخ به طور گسترده منعكس نشده است .
پـيشواى ششم حدود نوزده سال از حيات خود را در كنار پدر بزرگوارش سپرى كرد و در طول اين مدت همواره يار و حامى آن حضرت بود؛ حتى به هنگام سفر نيز او را همراهى مى كرد.
امام صادق (ع ) چون جدّش رسول خدا(ص )مظهر(خلق عظيم ) و وجود مباركش مجمع فضائل و مكارم اخلاقى بود. او در بندگـى خدا يگانه عصر خود بود. اعتراف شخصيتهاى برجسته معاصر آن حضرت ، در اين زمينه گواه اين حقيقت است .
پـيشواى ششم (ع ): ـ در زهد و بى علاقگى نسبت به دنيا مقامى والا داشت . در زير لباسهايش پـيراهنى زبر مى پـوشيد و در اين كار به پـدران بزرگوارش تاءسّى مى كرد. در عين حال به آراستگى ظاهرى و جلوه بيرونى خود مقيد بود و با اين روش ، بر پندار غلط و منحرف صوفيان خط بطلان مى كشيد.
ـ سرچشمه جود و بخشش بود و به صورت آشكار و پنهان به نيازمندان كمك مى كرد.
ـ چون جدّش رسول خدا(ص ) نسبت به امّت اسلامى دلسوز بود و در هيچ شرايطى ستم و اجحاف نسبت به آنان را روا نمى دانست .

امام صادق (ع ) در ذيحجه سال 114 هجرى عهده دار منصب امامت شد. برترى آن حضرت در علم و دانش بر تمامى مردم زمان خود و نيز تصريحات رسول خدا(ص ) و امام باقر(ع ) بر امامت آن حضرت پـس از پـدر بزرگـوارش از جمله دلائل اثبات امامت آن گرامى است .
دوران امامت پـيشواى ششم (ع ) از نظر سياسى و فرهنگى از موقعيت و حساسيّت ويژه اى برخوردار بود.
از نظر سياسى ـ اجتماعى ، با فراز و نشيبها و تحولات سياسى مهمّى رو به رو بود كه درهم پيچيده شدن طومار حكومت امويان و روى كارآمدن عباسيان از مهمترين آنها به شمار مى رود.
دستـگـاه خلافت اسلامى در اين دوران به دليل درپيش گرفتن سياستهاى ضد اسلامى و ضد مردمى و نيز بى كفايتى و قدرت طلبى حاكمان آن ، دچار بى ثباتى ، ضعف واز هم پاشيدگى شده ، شورشها و قيامهاى مردمى را در پى داشت .
بعضى از اين قيامها و شورشها عبارت است از:الف ـ عليه حكمرانان اموى ؛ شورش حارث بن سريج ، قيام مردم آفريقا، قيام زيدبن على و فرزندش يحيى و نهضت عبدالله بن معاويه . ب ـ عليه حكمرانان عباسى ؛ شورش مردم جزيره ، شورش مردم موصل ، قيام محمّد بن عبدالله بن حسن و برادرش ‍ ابراهيم .
از نظر فرهنگى نيز دوران تحول فكرى و پيدايش فرقه ها و گروههاى گوناگون اعتقادى بود. دروازه هاى اسلام در اين دوره بيش از پـيش بر روى فرهنگهاى بيگانه گشوده شد و مسلمانان با افكار و عقايد ديگران آشنا شدند. اين آشنايى آثار مثبت و منفى زيادى بر فرهنگ جامعه اسلامى بر جاى نهاد.
دوران امامت امام صادق (ع ) را مى توان دوران جنـگ عقايد ناميد. در اين دوران گروههاى مختلف فكرى مانند: كسانّيه ، زيديّه ، غلات ، خوارج ، دهريّه ، مرجئه ، معتزله و ... به فعاليت مشغول بودند و هر گروه داراى مرام و تشكيلات مستقلى بود كه به اسم صاحب آن شناخته مى شد.
امام صادق (ع ) از اوضاع آشفته دستـگـاه خلافت اموى استفاده و برنامه اصلاحى و نهضت فرهنگى خود را آغاز كرد. آن حضرت براى حسن انجام رسالت الهى خود دو خط مشى كلّى اتخاذ كرد: كناره گيرى از مناقشات سياسى و بهره گيرى از پوشش تقيّه .
برجسته ترين فراز دعوت امام صادق (ع ) دعوت به امامت و پاسدارى از آن بود. اين مرحله از مبارزه امام (ع ) دو بعد داشت :
1 ـ بعد نفى امامت حكمرانان معاصر خود: امام (ع ) در اين راستا به شيوه هاى گوناگون ، موضع باطل و ضد اسلامى خلفا و كارگزاران آنان را گوشزد و بابازداشتن پيروان خود از مساعدت ايشان و مراجعه به محاكم قضايى آنان ، مشروعيّت دستگاه خلافت را نفى مى كرد.
2 ـ بعد اثبات امامت خود: پيشواى صادق (ع ) در اين بعد، خود را جانشين پيامبر(ص ) پيشواى امّت و صاحب اصلى حكومت مى دانست . اين بعد از تلاش امام (ع ) متناسب با شرايط سياسى جامعه و نيز موقعيّت و نياز مخاطبان به شيوه هاى مختلف ، انجام مى گرفت . گاهى در حضور خلفا و طاغوتهاى زمان ، برخى اوقات در برابر توده مردم و زمانى در برابر افراد به طور خصوصى .

از جمله فعّاليتهاى مهمّ علمى ـ فرهنگى امام صادق (ع ) تاءسيس دانشگاه بزرگ جعفرى است . عوامل گوناگونى درپيدايش و گسترش اين دانشگاه نقش داشتند كه مهمترين آنها عبارت بود از:
1 ـ تلاشهاى دو امام پيش ازآن حضرت : امام سجّاد و امام باقر عليهماالسّلام .
2 ـ آزادى نشر انديشه هاى گوناگون در دوران امامت آن حضرت .
3 ـ اختلاف و كشمكشهاى دولتمردان بر سرقدرت .
دانشـگـاه جعفرى دستاوردهاى ارزشمندى داشت كه تربيت گروه زيادى از افراد مستعد در رشته هاى مختلف علمى از جمله آنهاست .
دانشجويان مكتب جعفرى كه تعدادشان بالغ بر چهار هزار نفر مى شد در رشد و تعالى معنوى و يافته هاى علمى و نيز مبارزه با مسلكهاى فكرى و سياسى منحرف و پاسدارى از مكتب تشيع ، گامهاى ارزنده اى برداشته و منشاء خدمات ارزشمندى شدند.
ميزان بهره گـيرى شاگـردان از محضر امام صادق (ص ) بستگى به مقدار آمادگى روحى و ظرفيت ايشان داشت . بعضى مثل ابوحنيفه ، مالك بن انس و ديگر علماى عامّه از محضر امام تنها بهره علمى بردند. برخى ديگر كه اكثريت را تشكيل مى دادند، بهره هاى معنوى و تربيتى را نيز شامل حال خود كردند. گـروه سوّم افرادى بودند كه علاوه بر اين مراحل ، در شمار خواص ياران آن حضرت قرار گرفتند و از اركان تشيع و استوانه هاى علمى و رفتارى مكتب جعفرى بشمار مى آيند. اينان با زبان و قلمشان جبهه حق را يارى كردند و با آثار ارزشمند خويش ، ميراث گـرانبهايى در زمينه مسائل اعتقادى و عملى اسلام از خود بر جاى گذاشتند.
امام صادق (ع ) در سخنان خود همواره از آنان و خدمات ارزنده شان تجليل مى كرد.

يكى از دستاوردهاى مهمّ دانشگاه جعفرى تبيين فقه اسلامى به روش ناب محمدى است . مقدمتاً بايد دانست كه تفاوت اساسى دستگاه خلافت در اسلام با ديگر دستگاه حكومتى در اين است كه دستگاه خلافت در اسلام يك دستگاه سياسى ـ مذهبى است ؛ از اين رو خليفه علاوه بر سمت رهبرى سياسى ، متكفل امور دينى و مذهبى مردم نيز هست .
با توجه به اين جهت ، خلفاى اموى و عباسى كه از اسلام و حقايق آن بيگانه بودند، سعى مى كردند اين كمبود را از طريق جذب رجال دينى وابسته به خود تاءمين كنند تا بدان وسيله بتوانند هم مردم را فريب دهند و هم در مواقع لازم ، دستورهاى الهى را به اقتضاى مصالح حكومتى خود دگرگون سازند.
امام صادق باايجاد دانشگاه جعفرى و تدريس و تبيين فقه به روشى غيراز روش عالمان دربارى ، رودر روى دستگاه خلافت قرار گرفت و بدين وسيله تمام تشكيلات مذهبى و فقاهتى رسمى و رايج را كه در خدمت دربار بودند تخطئه كرد وتهى بودن دستگاه خلافت را از اسلام و فقه اسلامى به اثبات رسانيد.
پـيشواى ششم براى مبارزه باتزخائنانه (جدايى قرآن از عترت پيامبر) و جلوگيرى از تفسير به راءى آيات الهى ، به تفسير قرآن به روش اهل بيت عصمت همّت گماشت و دانش تفسير را با نظريات بيت رسالت و امامت غنى ساخت و در اين رشته از دانش ‍ قرآن افراد زبده اى را تربيت كرد.
از جمله دستاوردهاى مهمّ دانشـگاه جعفرى احياى حديث است . حديث ، به عنوان گفتار معصوم در فرهنـگ اسلام از جايگاه والايى برخوردار است و پس از قرآن مهمترين و معتبرترين منبع فرهنگ اسلام به شمار مى رود.
متاءسفانه اين منبع سرشار اسلامى پس از رحلت پيامبر (ص ) مورد بى مهرى دستگاه خلافت قرار گـرفت و حتى سوزانده شد. سياست جلوگـيرى از نقل و تدوين احاديث پـيامبر(ص ) تا اواخر قرن نخست هجرى دنبال شد و با تهى گشتن فضاى فرهنگى جامعه اسلامى از عطر روحبخش احاديث نبوى زيان جبران ناپذيرى بر فرهنگ اسلام وارد آمد.
انـگـيزه اصلى منع كنندگان ، انگيزه سياسى بود. آنان بخوبى مى دانستند كه پخش احاديث رسول خدا(ص ) در فضيلت و شايستگى امامان معصوم براى جانشينى پيامبر (ص ) در ميان مردم ، براى آنان مشكلات زيادى به بار خواهد آورد. از اين رو براى رفع اين مشكل دست به چنين اقدامى زدند.
بخشى مهمى از فعّاليتهاى فرهنگى امام باقر و امام صادق (ص ) به احياى حديث و نشر آن در ميان مردم اختصاص يافت ، و هم اكنون به كمتر موضوع اعتقادى ، فقهى و اخلاقى بر مى خوريم كه از امام صادق (ع ) حديثى در باره آن نرسيده باشد.امام (ع ) براين نكته تاءكيد مى ورزيد كه احاديث وى ،همان احاديث رسول خداست .

از جمله محورهاى مهم فعاليتهاى علمى و فرهنگى امام صادق (ع ) مبارزه با مكتبها و مسلكهاى اعتقادى نوپا و بى اساسى بود كه در دوران امامت آن حضرت پديد آمده يا رشد كرده بودند. اين مسلكها به دو بخش عمده تقسيم مى شوند:
الف ـ مذاهب اسلامى
مهمترين اين مذاهب عبارت بودند از: معتزله ، مرجئه ، كيسانيّه ، زيديّه ، غلات و صوفيّه .
پـيشواى ششم (ع ) به تناسب اعتقادات و ميزان انحرافات هر يك از گروههاى ياد شده در برابر آنها موضع گـرفت . جهتگيرى كلى حركت امام (ع ) در برابر پيروان اين فرقه ها، هدايت و ارشاد آنان به راه حق ، بود ليكن موضع آن گرامى در برابر بسيارى ا زسران اين گروهها كه افرادى كينه توز و شيطان صفت بودند و اميدى به هدايت آنان نبود، موضع برملا كردن چهره ضد اسلامى آنان براى مردم و طرد ايشان از سلك امت اسلامى بود.
ب ـ مكاتب مادى
امام (ع ) با بيانات و رهنمودهاى كلى در زمينه مسائل اعتقادى ، مناظرات رسمى با سران گـروههاى الحادى و برخوردهاى موردى به مبارزه با تفكر زنديقيان و ماديگرايان پرداخت و از اصول و مبانى اعتقادى مكتب تشيّع پاسدارى كرد.

برگرفته از کتاب تاریخ اسلام در عصر امامت امام صادق و امام کاظم علیهماالسلام
که تمام منابع اصلی و معتبر در این کتاب قید شده است.

خلاصه ای از زندگانی امام حسین ( ع )

ولادت

در روز سوم ماه شعبان سال چهارم هجرت (۱) دومین فرزند برومند حضرت على وفاطمه , که درود خدا بر ایشان باد, در خانه وحى و ولایت چشم به جهان گشود. چون خبر ولادتش به پیامبر گرامى اسلام (ص ) رسید, به خانه حضرت على (ع ) و فاطمه (س ) آمد و اسما (۲) را فرمود تا کودک را بیاورد.اسما او را در پارچه اى سپید پیچید و خدمت رسول اکرم (ص ) برد, آن گرامى به گوش راست او اذان و به گوش چپ او اقامه گفت.(۳)
به روزهاى اول یا هفتمین روز ولادت با سعادتش , امین وحى الهى , جبرئیل فرود آمد و گفت : سلام خداوند بر تو باد اى رسول خدا, این نوزاد را به نام پسر کوچک هارون (شبیر) (۴) که به عربى (حسین ) خوانده می شود نام بگذار.(۵)چون على براى تو به سان هارون براى موسى بن عمران است , جز آن که تو خاتم پیغمبران هستى .و به این ترتیب نام پرعظمت حسین از جانب پروردگار, براى دومین فرزند فاطمه (س ) انتخاب شد.به روز هفتم ولادتش , فاطمه زهرا که سلام خداوند بر او باد, گوسفندى را براى فرزندش به عنوان عقیقه (۶) کشت , و سر آن حضرت را تراشید و هم وزن موى سر او نقره صدقه داد. (۷)

حسین (ع ) و پیامبر (ص )

از ولادت حسین بن على (ع ) که در سال چهارم هجرت بود تا رحلت رسول الله (ص ) که شش سال و چند ماه بعد اتفاق افتاد, مردم از اظهار محبت و لطفى که پیامبر راستین اسلام (ص ) درباره حسین (ع ) ابراز میداشت , به بزرگوارى و مقام شامخ پیشواى سوم آگاه شدند.
سلمان فارسى می گوید: دیدم که رسول خدا (ص ) حسین (ع ) را بر زانوى خویش نهاده او را می بوسید و می فرمود: تو بزرگوار و پسر بزرگوار و پدر بزرگوارانى , تو امام و پسر امام و پدر امامان هستى , تو حجت خدا و پسر حجت خدا و پدر حجتهاى خدایى که نُه نفرند و خاتم ایشان ,قائم ایشان (امام زمان عج ) می باشد. (۸)
انس بن مالک روایت می کند: وقتى از پیامبر پرسیدند کدام یک از اهل بیت خود را بیشتر دوست می دارى , فرمود: حسن و حسین را, (۹) بارها رسول گرامى حسن (ع ) و حسین (ع ) را به سینه می فشرد وآنان را می بویید و می بوسید. (۱۰)
ابوهریره که از مزدوران معاویه و از دشمنان خاندان امامت است , در عین حال اعتراف می کند که : رسول اکرم را دیدم که حسن و حسین را بر شانه هاى خویش نشانده بود و به سوى مامی آمد, وقتى به ما رسید فرمود هر کس این دو فرزندم را دوست بدارد مرا دوست داشته , و هر که با آنان دشمنى ورزد با من دشمنى نموده است.(۱۱)عالیترین, صمیمیترین و گویاترین رابطه معنوى و ملکوتى بین پیامبر و حسین را میتوان در این جمله رسول گرامى اسلام(ص )خواند که فرمود:حسین از من و من ازحسینم (۱۲)

حسین (ع ) با پدر

شش سال از عمرش با پیامبر بزرگوار سپرى شد, و آن گاه که رسول خدا (ص ) چشم از جهان فروبست و به لقاى پروردگار شتافت , مدت سى سال با پدر زیست . پدرى که جز به انصاف حکم نکرد , و جز به طهارت و بندگى نگذرانید , جز خدا ندید و جز خدا نخواست و جز خدا نیافت . پدرى که در زمان حکومتش لحظه اى او را آرام نگذاشتند ,همچنان که به هنگام غصب خلافتش جز به آزارش برنخاستند…
در تمام این مدت , با دل و جان از اوامر پدر اطاعت می کرد, و در چند سالى که حضرت على (ع ) متصدى خلافت ظاهرى شد, حضرت حسین (ع ) در راه پیشبرد اهداف اسلامى , مانند یک سرباز فداکار، همچون برادر بزرگوارش می کوشید, و در جنگهاى جمل , صفین و نهروان شرکت داشت.(۱۳)
به این ترتیب , از پدرش امیرالمؤمنین(ع ) و دین خدا حمایت کرد و حتى گاهى در حضور جمعیت به غاصبین خلافت اعتراض می کرد. در زمان حکومت عمر, امام حسین (ع ) وارد مسجد شد, خلیفه دوم را بر منبر رسول الله (ص ) مشاهده کرد که سخن میگفت. بی درنگ از منبر بالا رفت و فریاد زد: از منبرپدرم فرود آى …. (۱۴)

امام حسین (ع ) با برادر

پس از شهادت حضرت على (ع ), به فرموده رسول خدا (ص ) و وصیت امیرالمؤمنین (ع ) امامت و رهبرى شیعیان به حسن بن على (ع ), فرزند بزرگ امیرالمؤمنین (ع ), منتقل گشت و بر همه مردم واجب و لازم آمد که به فرامین پیشوایشان امام حسن (ع ) گوش فرادارند. امام حسین (ع ) که دست پرورد وحى محمدى و ولایت علوى بود, همراه و همکار و همفکر برادرش بود. چنان که وقتى بنا بر مصالح اسلام و جامعه مسلمانان و به دستور خداوند بزرگ , امام حسن (ع ) مجبور شد که با معاویه صلح کند و آن همه ناراحتی ها را تحمل نماید, امام حسین (ع ) شریک رنج هاى برادر بود و چون میدانست که این صلح به صلاح اسلام و مسلمین است , هرگز اعتراض به برادر نداشت .
حتى یک روز که معاویه , در حضور امام حسن (ع ) وامام حسین (ع ) دهان آلوده اش را به بدگویى نسبت به امام حسن (ع ) و پدر بزرگوارشان امیرمؤمنان (ع ) گشود, امام حسین (ع ) به دفاع برخاست تا سخن در گلوى معاویه بشکند و سزاى ناهنجاریش را به کنارش بگذارد, ولى امام حسن (ع ) او را به سکوت و خاموشى فراخواند, امام حسین (ع ) پذیرا شد و به جایش بازگشت , آن گاه امام حسن (ع ) خود به پاسخ معاویه برآمد, و با بیانى رسا و کوبنده خاموشش ساخت . (۱۵)

امام حسین (ع ) در زمان معاویه

چون امام حسن (سلام خدا و فرشتگان خدا بر او باد) از دنیا رحلت فرمود, به گفته رسول خدا (ص ) و امیرالمؤمنین (ع ) و وصیت حسن بن على (ع ) امامت و رهبرى شیعیان به امام حسین (ع ) منتقل شد و از طرف خدا مأمور رهبرى جامعه گردید. امام حسین (ع ) می دید که معاویه با اتکا به قدرت اسلام , بر اریکه حکومت اسلام به ناحق تکیه زده , سخت مشغول تخریب اساس جامعه اسلامى و قوانین خداوند است و از این حکومت پوشالى مخرب به سختى رنج می برد, ولى نمی توانست دستى فراز آورد وقدرتى فراهم کند تا او را از جایگاه حکومت اسلامى پایین بکشد, چنانچه برادرش امام حسن (ع ) نیز وضعى مشابه او داشت.
امام حسین (ع ) می دانست اگر تصمیمش را آشکار سازد و به سازندگى قدرت بپردازد, پیش از هر جنبش و حرکت مفیدى به قتلش می رسانند, ناچار دندان بر جگر نهاد و صبررا پیشه ساخت که اگر بر می خاست , پیش از اقدام به دسیسه کشته می شد, از این کشته شدن هیچ نتیجه اى گرفته نمی شد. بنابراین تا معاویه زنده بود, چون برادر زیست و علم مخالفت هاى بزرگ نیفراخت , جز آن که گاهى محیط و حرکات و اعمال معاویه را به باد انتقاد می گرفت و مردم رابه آینده نزدیک امیدوار می ساخت که اقدام مؤثرى خواهد نمود.
در تمام طول مدتى که معاویه از مردم براى ولایتعهدى یزید, بیعت می گرفت , حسین به شدت با اومخالفت کرد, و هرگز تن به بیعت یزید نداد و ولیعهدى او را نپذیرفت و حتى گاهى سخنانى تند به معاویه گفت و یا نامه اى کوبنده براى او نوشت .(۱۶) معاویه هم در بیعت گرفتن براى یزید, به او اصرارى نکرد و امام (ع ) همچنین بود و ماند تا معاویه درگذشت …

قیام حسینى

یزید پس از معاویه بر تخت حکومت اسلامى تکیه زد و خود را امیرالمؤمنین خواند و براى این که سلطنت ناحق و ستمگرانه اش را تثبیت کند, مصمم شد براى نامداران و شخصیتهاى اسلامى پیامى بفرستد و آنان را به بیعت با خویش بخواند. به همین منظور, نامه اى به حاکم مدینه نوشت و در آن یادآور شد که براى من از حسین (ع )بیعت بگیر و اگر مخالفت نمود بقتلش برسان .
حاکم این خبر را به امام حسین (ع )رسانید و جواب مطالبه نمود. امام حسین (ع ) چنین فرمود: انا لله و انا الیه راجعون و على الاسلام السلام اذا بلیت الامة براع مثل یزید.(۱۷) آن گاه که افرادى چون یزید, (شرابخوار و قمارباز و بی ایمان و ناپاک که حتى ظاهر اسلام را هم مراعات نمی کند) بر مسند حکومت اسلامى بنشیند, باید فاتحه اسلام را خواند.(زیرا این گونه زمامدارها با نیروى اسلام و به نام اسلام , اسلام را از بین میبرند.)
امام حسین (ع ) می دانست اینک که حکومت یزید را به رسمیت نشناخته است , اگر در مدینه بماند به قتلش می رسانندش, لذا به امر پروردگار, شبانه و مخفى از مدینه به سوى مکه حرکت کرد. آمدن آن حضرت به مکه , همراه با سرباز زدن او از بیعت یزید, در بین مردم مکه و مدینه انتشار یافت , و این خبر تا به کوفه هم رسید. کوفیان ازامام حسین (ع ) که در مکه به سر می برد دعوت کردند تا به سوى آنان آید و زمامدار امورشان باشد. امام (ع ) مسلم بن عقیل , پسر عموى خویش را به کوفه فرستاد تا حرکت و واکنش اجتماع کوفى را از نزدیک ببیند و برایش بنویسد. مسلم به کوفه رسید و با استقبال گرم و بی سابقه اى روبرو شد, هزاران نفر به عنوان نایب امام (ع ) با او بیعت کردند, و مسلم هم نامه اى به امام حسین (ع ) نگاشت و حرکت فورى امام (ع ) را لازم گزارش داد.
هر چند امام حسین (ع ) کوفیان را به خوبى می شناخت , و بی وفایى و بی دینیشان را در زمان حکومت پدر و برادر دیده بود و می دانست به گفته ها و بیعتشان با مسلم نمی توان اعتماد کرد, و لیکن براى اتمام حجت و اجراى اوامر پروردگار تصمیم گرفت که به سوى کوفه حرکت کند.با این حال تا هشتم ذیحجه , یعنى روزى که همه مردم مکه عازم رفتن به منى بودند (۱۸) و هر کس در راه مکه جا مانده بود با عجله تمام می خواست خود را به مکه برساند, آن حضرت در مکه ماند و در چنین روزى با اهل بیت و یاران خود, از مکه به طرف عراق خارج شد و با این کار هم به وظیفه خویش عمل کرد و هم به مسلمانان جهان فهماند که پسر پیغمبر امت , یزید را به رسمیت نشناخته و با او بیعت نکرده ,بلکه علیه او قیام کرده است .
یزید که حرکت مسلم را به سوى کوفه دریافته و از بیعت کوفیان با او آگاه شده بود, ابن زیاد را (که از پلیدترین یاران یزید و از کثیفترین طرفداران حکومت بنى امیه بود) به کوفه فرستاد.ابن زیاد از ضعف ایمان و دورویى و ترس مردم کوفه استفاده نمود و با تهدید وارعاب , آنان را از دور و بر مسلم پراکنده ساخت , و مسلم به تنهایى با عمال ابن زیاد به نبرد پرداخت , و پس از جنگى دلاورانه و شگفت , با شجاعت شهید شد.(سلام خدا بر او باد).و ابن زیاد جامعه دورو و خیانتکار و بی ایمان کوفه را علیه امام حسین (ع ) برانگیخت , و کار به جایى رسید که عده اى از همان کسانى که براى امام (ع ) دعوتنامه نوشته بودند, سلاح جنگ پوشیدند و منتظر ماندند تا امام حسین (ع ) از راه برسد و به قتلش برسانند.
امام حسین (ع ) از همان شبى که از مدینه بیرون آمد, و در تمام مدتى که در مکه اقامت گزید, و در طول راه مکه به کربلا, تا هنگام شهادت , گاهى به اشاره , گاهى به صراحت , اعلان میداشت که : مقصود من از حرکت , رسوا ساختن حکومت ضد اسلامى یزید وبرپاداشتن امر به معروف و نهى از منکر و ایستادگى در برابر ظلم و ستمگرى است وجز حمایت قرآن و زنده داشتن دین محمدى هدفى ندارم . و این مأموریتى بود که خداوند به او واگذار نموده بود, حتى اگر به کشته شدن خود و اصحاب و فرزندان و اسیرى خانواده اش اتمام پذیرد.
رسول گرامى (ص ) و امیرمؤمنان (ع ) و حسن بن على (ع ) پیشوایان پیشین اسلام , شهادت امام حسین (ع ) را بارها بیان فرموده بودند. حتى در هنگام ولادت امام حسین (ع ),رسول گرانمایه اسلام (ص ) شهادتش را تذکر داده بود. (۱۹) و خود امام حسین (ع ) به علم امامت میدانست که آخر این سفر به شهادتش می انجامد, ولى او کسى نبود که در برابر دستور آسمانى و فرمان خدا براى جان خود ارزشى قائل باشد, یا از اسارت خانواده اش واهمه اى به دل راه دهد. او آن کس بود که بلا را و شهادت را سعادت می پنداشت . (سلام ابدى خدا بر او باد) .
خبر شهادت حسین (ع ) در کربلا به قدرى در اجتماع اسلامى مورد گفتگو واقع شده بود که عامه مردم از پایان این سفر مطلع بودند. چون جسته و گریخته , از رسول الله (ص ) و امیرالمؤمنین (ع ) و امام حسن بن على (ع ) و دیگر بزرگان صدر اسلام شنیده بودند. بدین سان حرکت امام حسین (ع ) با آن درگیری ها و ناراحتی ها احتمال کشته شدنش را در اذهان عامه تشدید کرد. به ویژه که خود در طول راه می فرمود: من کان باذلا فینا مهجته و موطنا على لقاء الله نفسه فلیرحل معنا. (۲۰) هر کس حاضر است در راه ما از جان خویش بگذرد و به ملاقات پروردگار بشتابد,همراه ما بیاید. و لذا در بعضى از دوستان این توهم پیش آمد که حضرتش را از این سفر منصرف سازند، غافل از این که فرزند على بن ابى طالب (ع ) امام و جانشین پیامبر, و از دیگران به وظیفه خویش آگاه تر است و هرگز از آنچه خدا بر عهده او نهاده، دست نخواهد کشید.
بارى امام حسین (ع ) با همه این افکار و نظریه ها که اطرافش را گرفته بود به راه خویش ادامه داد, و کوچکترین خللى در تصمیمش راه نیافت .سرانجام رفت , و شهادت را دریافت . نه خود تنها, بلکه با اصحاب و فرزندان که هر یک ستاره اى درخشان در افق اسلام بودند, رفتند و کشته شدند, و خون هایشان شن هاى گرم دشت کربلا را لاله باران کرد تا جامعه مسلمانان بفهمد یزید (باقیمانده بسترهاى گناه آلود خاندان امیه ) جانشین رسول خدا نیست , و اساسا اسلام از بنى امیه و بنى امیه از اسلام جداست .
راستى هرگز اندیشیده اید اگر شهادت جانگداز و حماسه آفرین حسین (ع ) به وقوع نمی پیوست و مردم یزید را خلیفه پیغمبر (ص ) می دانستند, و آن گاه اخبار دربار یزید و شهوت رانی هاى او و عمالش را می شنیدند, چقدر از اسلام متنفر می شدند, زیرا اسلامى که خلیفه پیغمبرش یزید باشد, به راستى نیز تنفرآور است … و خاندان پاک حضرت امام حسین (ع ) نیز اسیر شدند تا آخرین رسالت این شهادت رابه گوش مردم برسانند.و شنیدیم و خواندیم که در شهرها, در بازارها, در مسجدها, در بارگاه متعفن پسر زیاد و دربار نکبت بار یزید, هماره و همه جا دهان گشودند وفریاد زدند, و پرده زیباى فریب را از چهره زشت و جنایتکار جیره خواران بنى امیه برداشتند و ثابت کردند که یزید سگباز وشرابخوار است , هرگز لیاقت خلافت ندارد و این اریکه اى که او بر آن تکیه زده جایگاه او نیست . سخنانشان رسالت شهادت حسینى را تکمیل کرد, طوفانى در جانها برانگیختند, چنان که نام یزید تا همیشه مترادف با هر پستى و رذالت و دنائت گردید و همه آرزوهاى طلایى و شیطانیش چون نقش بر آب گشت .
نگرشى ژرف میخواهد تا بتوان بر همه ابعاد این شهادت عظیم و پرنتیجه دست یافت . از همان اوان شهادتش تا کنون , دوستان و شیعیانش , و همه آنان که به شرافت و عظمت انسان ارج می گذارند, همه ساله سالروز به خون غلتیدنش را, سالروز قیام و شهادتش را با سیاهپوشى و عزادارى محترم می شمارند, و خلوص خویش را با گریه بر مصایب آن بزرگوار ابراز میدارند. پیشوایان معصوم ما, هماره به واقعه کربلا و به زنده داشتن آن عنایتى خاص داشتند. غیر از این که خود به زیارت مرقدش می شتافتند و عزایش را بر پا می داشتند, در فضیلت عزادارى و محزون بودن براى آن بزرگوار, گفتارهاى متعددى ایراد فرموده اند.
ابوعماره گوید: روزى به حضور امام ششم صادق آل محمد (ع ) رسیدم , فرمود اشعارى درسوگوارى حسین براى ما بخوان . وقتى شروع به خواندن نمودم صداى گریه حضرت برخاست , من می خواندم و آن عزیز می گریست , چندان که صداى گریه از خانه برخاست . بعد از آن که اشعار را تمام کردم , امام (ع ) در فضلیت و ثواب مرثیه و گریاندن مردم بر امام حسین (ع ) مطالبى بیان فرمود. (۲۱)
نیز از آن جناب است که فرمود: گریستن و بی تابى کردن در هیچ مصیبتى شایسته نیست مگر در مصیبت حسین بن على , که ثواب و جزایى گرانمایه دارد. (۲۲) باقرالعلوم , امام پنجم (ع ) به محمد بن مسلم که یکى از اصحاب بزرگ او است فرمود: به شیعیان ما بگویید که به زیارت مرقد حسین بروند, زیرا بر هر شخص باایمانى که به امامت ما معترف است , زیارت قبر اباعبدالله لازم میباشد. (۲۳)
امام صادق (ع ) می فرماید: ان زیارة الحسین علیه السلام افضل ما یکون من الاعمال . همانا زیارت حسین (ع ) از هر عمل پسندیده اى ارزش و فضیلتش بیشتر است . (۲۴) زیرا که این زیارت در حقیقت مدرسه بزرگ و عظیم است که به جهانیان درس ایمان و عمل صالح می دهد و گویى روح را به سوى ملکوت خوبی ها و پاکدامنی ها و فداکاری ها پرواز می دهد. هر چند عزادارى و گریه بر مصایب حسین بن على (ع ), و مشرف شدن به زیارت قبرش و بازنمایاندن تاریخ پرشکوه و حماسه ساز کربلایش ارزش و معیارى والا دارد, لکن باید دانست که نباید تنها به این زیارت ها و گریه ها و غم گساریدن اکتفا کرد, بلکه همه این تظاهرات , فلسفه دیندارى , فداکارى و حمایت از قوانین آسمانى را به ما گوشزدمینماید, و هدف هم جز این نیست , و نیاز بزرگ ما از درگاه حسینى آموختن انسانیت و خالى بودن دل از هر چه غیر از خداست میباشد, و گرنه اگر فقط به صورت ظاهر قضیه بپردازیم , هدف مقدس حسینى به فراموشى می گراید.

خلاصه زندگینامه حضرت معصومه (س)

نام حضرت معصومه علیها السلام « فاطمه کبری » بود ، زیرا امام موسی کاظم علیه السلام سه دختر به نام فاطمه داشتند و حضرت معصومه (س) بزرگترین آنها بود .

مادر آن حضرت ، بانوی بزرگواری به نام « نجمه » خاتون بود .

لقب « معصومه » را امام رضا علیه السلام بر ایشان نهاد .

در شرافت نسب حضرت معصومه (س) همین بس که ایشان دختر امام ، خواهر امام و عمه امام هستند و همگی این ائمه بعلاوه امام باقر و امام صادق علیهما السلام در جلالت شأن ایشان ، روایت دارند . آن حضرت از معدود امام زادگانی است که پنج معصوم در عظمت شأن او سخن گفته اند .

درست است که روایات متعدد و فراوانی در شأن شهر قم و اهالی آن وارد شده ، ولی به طور مسلم اهمیت و مقام حضرت معصومه (س) به این جهت نیست که در قم مدفون گردیده اند بلکه در میان فضائلی که قم دارد مهمترین فضیلت این است که حضرت معصومه (س) را در خود جای داده است . تعداد 444 امامزاده بزرگوار در قم مدفونند حتی در جوار مرقد حضرت معصومه (س) دختران مکرمه امام جواد (ع) آرمیده اند .

با توجه به اینکه حضرت معصومه (س) در سال 201 هجری قمری رحلت کردند عمر شریف حضرت حدود 28 سال بود .

در میان حدود 37 فرزند حضرت کاظم (ع) فقط امام رضا (ع) و حضرت معصومه (س) از یک مادر ، آن هم بانوی بزرگواری چون نجمه خاتون متولد شدند .

امام رضا (ع) 25 سال بزرگتر از حضرت معصومه (س) بودند زیرا آن حضرت در سال 148 هجری قمری به دنیا آمدند و حضرت معصومه (س) در سال 173 هجری قمری .

حضرت معصومه (س) 21 سال تحت سرپرستی امام رضا (ع) بودند زیرا امام کاظم (ع) در سال 179 هجری قمری به دستور هارون زندانی گشت و حضرت معصومه (س) در آن زمان 6 ساله بودند و تا زمان هجرت امام رضا (ع) – سال 200 هجری قمری – تحت کفالت حضرت بودند .

امام رضا (ع) دو سال بعد از حضرت معصومه (س) شهید شدند .

حضرت معصومه (س) پس از ورود به قم در منزل موسی بن خزرج اقامت گزیدند . این منزل به همین دلیل از دیرزمان مورد توجه شیعیان قرار دارد و هم اکنون نیز با نام « ستیه » زیارتگاه مشتاقان آن حضرت می باشد . « ستیه » مخفف سیّده به معنای خانم است . نام دیگر این محل « بیت النور » است که برخی به اشتباه آن را « بیت التنور » نامیده اند . با این توجیه که ایشان در مدت اقامت در آنجا ، نان می پخته اند .اما با توجه به بیماری حضرت در مدت اقامت و مهمان نوازی قمی ها ، این توجیه پذیرفتنی نیست . این محل در خیابان انقلاب میدان میر ابتدای 45 متری عمار یاسر قرار دارد .

پس از وفات حضرت معصومه (س) پیکر مطهر ایشان را غسل داده ، کفن کردند و به محل حرم فعلی آوردند تا به خاک بسپارند . زمینی که هم اکنون مرقد مطهر حضرت معصومه (س) و صحن و سرای آن حضرت در آن جای دارد ، در عصر ورود حضرت به قم به نام « باغ بابلان » خوانده می شد که از باغهای موسی بن خزرج بود . در آنجا اشعری ها سردابی حفر کردند ولی نمی دانستند چه کسی باید حضرت معصومه (س) را در قبر بگذارد . ناگاه از جانب صحرا دو نفر سوار نقابدار پیدا شدند ، وقتی به نزدیک رسیدند از مرکب خود پیاده شده و بر جنازه حضرت نماز خواندند . سپس داخل سرداب شده و جنازه را دفن کردند . آنگاه بیرون آمده و رفتند و کسی نفهمید آنها چه کسی بودند . این قضیه دلالت بر کرامت و شرافت حضرت دارد .

خلاصه ای از زندگی پیامبر(ص)

نام:احمد،محمد
نام پدر:عبدالله
نام مادر: آمنه
شهرت:خاتم پیامبران،رسول خدا،امین
کنیه:ابوالقاسم
محل تولد:مکه
زمان تولد:به قول مشهور ۱۷ ربیع الاول سال ۵۷۱ میلادی
روز مبعث:۲۷ رجب
مدت نبوت:بیست و سه سال
مدت عمر:شصت و سه سال
تاریخ فوت:۲۸ ماه صفر یازدهم هجری
محل فوت:مدینه منوره
محل دفن:جنب مسجد پیامبر
دوران حیات:قبل از نبوت تا چهل سالگی زندگی عادی از چهل سالگی مبعوث به پیامبری
۱۳ سال بعد از بعثت زندگی در شهر مکه زادگاهش
۱۰ سال بعد از هجرت از مکه به مدینه و آغاز مبارزه و پیروزی و پیشرفت اسلام
تعداد فرزندان:۴ دختر به نام های:فاطمه،زینب،رقیه،ام کلثوم
و ۳ پسر به نام های:قاسم،عبد الله،ابراهیم

کتابخانه علی اکبر(ع) وینچه

خلاصه ای از زندگانی حضرت امام جواد (علیه السلام)

مختصری از زندگانى‌ حضرت امام صادق (ع)

1. امام‌ صادق‌ ( ع‌ )

2. عصر امام‌ صادق‌ ( ع‌ )

3. جنبش‌ علمى‌

4. خلق‌ و خوى‌ حضرت‌ صادق‌ ( ع‌ )

خلاصه ای از زندگانی امام جعفر صادق علیه اسلام

خلفاى معاصر حضرت

اوضاع سياسى، اجتماعى عصر امام

علل شكست قيامها

فعاليتهاى مخفى امام

شبكه ارتباطى وكالت

انتقال امام از مدينه به سامراء

ورود امام به سامراء

بزم شراب درهم مى‏ريزد!

امام در زندان متوكل

جنايات و سختگيريهاى متوكل در مورد شيعيان

فشارهاى اقتصادى بر شيعيان

كاخها و بزمهاى پر تجمل

يك سند تاريخى‏

قتل متوكل و خلافت منتصر

امام هادى، روياروى فقيهان دربارى‏

1 - كيفر مسيحى زناكار

2 - نذر متوكل‏

امام هادى و مكتبهاى كلامى‏

مبارزه با غُلات‏

فتنه خلق قرآن‏

موضع امام هادى (ع)

شاگردان مكتب امام هادى (ع)

شهادت امام